Καλογραία
Το χωριό μας
Χωριό της επαρχίας Κερύνειας, στη γεωγραφική περιφέρεια του Πενταδακτύλου, περί τα 32 χλμ. ανατολικά της πόλης της Κερύνειας, κατεχόμενο από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής.
Τα διοικητικά σύνορα του χωριού εκτείνονται από τον Πενταδάκτυλο μέχρι τη θάλασσα.
Η Καλογραία δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 490 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή της καλλιεργούντο πριν από την τουρκική εισβολή του 1974 η ελιά, η χαρουπιά, τα σιτηρά και τα κτηνοτροφικά φυτά. Ιδιαίτερα ανεπτυγμένη ήταν η συγκαλιέργεια χαρουπιών-ελιών-σιτηρών. Το χωριό ήταν γνωστό για την καλλιέργεια των χρυσομήλων, που καλλιεργούντο σε αρδευόμενες εκτάσεις. Στην καταγραφή φυλλοβόλων οπωροφόρων δέντρων του 1971 κατεγράφησαν στην Καλογραία 7.621 χρυσομηλιές και 270 συκιές. Η έκταση που κάλυπταν τα φυλλοβόλα δέντρα ανερχόταν σε 411 σκάλες. Υπάρχουν ωστόσο και αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις. Μέρος του δάσους της Μελανδρύνας, στα δυτικά του χωριού, εμπίπτει στα διοικητικά του όρια. Στο δάσος φυτρώνει μια άγρια φυσική βλάστηση από πεύκα, τρεμιθιές, ξισταρκές και αντρουκλιές. Η κτηνοτροφία περιορίζεται το 1973 στην εκτροφή 860 αιγοπροβάτων.
Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Καλογραία συνδέεται οδικά στα βόρεια με τον κύριο δρόμο Κερύνειας-Δαυλού και στα δυτικά με το χωριό Άγιος Αμβρόσιος (περί τα 6 χλμ.). Στα νότια συνδέεται με το σκυρόστρωτο δρόμο που διασχίζει τα δάση Καρτάλ Νταγ, Μαύρον Όρος και Μελούντα.
Οι κάτοικοι του χωριού το 1973 ανέρχονταν στους 587.
Η ανασφάλεια από τις πειρατικές επιδρομές οδήγησε στο κτίσιμο του οικισμού μακριά από την παραλία (περί τα 2,5 χλμ.). Πολύ κοντά στην Καλογραία και μέσα στο διοικητικά της όρια βρίσκονται δύο μνημεία, η αξιόλογη βυζαντινή εκκλησία του Αντιφωνητή στα νοτιοδυτικά (περί τα 2,5 χλμ.) και το μοναστήρι της Μελανδρύνας στα βορειοδυτικά (περί τα 2 χλμ.).Περί τα 3χλμ. Βορειοανατολικά του χωριού Καλογραία, στο ακρωτήρι Μούλος, που εμπίπτει στα διοικητικά όρια της επαρχίας Αμμόχωστου, υπάρχουν ερείπια αρχαίου παραλιακού οικισμού. Παλαιότεροι μελετητές τοποθετούν στην περιοχή αυτή την αρχαία κυπριακή πόλη Μακαρία την οποία αναφέρει ο Κλαύδιος Πτολεμαίος.
Η τοπική παράδοση συνδέει άμεσα το χωριό με τη γειτονική εκκλησία του Αντιφωνητή που ήταν παλαιότερα ναός ομώνυμου μοναστηριού. Λέγεται ότι αρχικά κατοίκησε στην τοποθεσία του χωριού μια γυναίκα, που μαγείρευε για τους διαμένοντας στο μοναστήρι του Αντιφωνητή. Από το γεγονός αυτό, ο οικισμός που δημιουργήθηκε αργότερα εκεί, πήρε την ονομασία Καλογραία, δηλαδή καλογριά ή και καλορκά στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα.
Τα γράμματα διδάσκονταν στην περιοχή και πριν από την αγγλική κατάκτηση της Κύπρου (1878) από μοναχούς του μοναστηριού της Παναγίας Μελανδρύνας. Στο μοναστήρι φοιτούσαν παιδιά τόσο από την Καλογραία όσο κι από τα γειτονικά χωριά Τρυπημένη και Άγιος Αμβρόσιος.
Μετά την φυγή των κατοίκων του χωριού εξαιτίας της τουρκικής εισβολής του 1974, στην Καλογραία εγκαταστάθηκαν έποικοι από την Τουρκία.